Kennisbank 
Dit handboek bevat ’best practices’ die beschrijven hoe de tunnel er ‘onder de motorkap’ uit moet zien om effectief en veilig te kunnen worden gebruikt. Maar dat is niet genoeg!
In deze paragraaf vragen we u om, met het oog op de toekomst, een tunnel te zien als meer dan een technische constructie met een beperkte functie.
Een integrale visie maakt meer haalbaar en betaalbaar
Met het oog op de betaalbaarheid zal in de toekomst steeds vaker het toevoegen van extra functies van doorslaggevend belang zijn in de haalbaarheid van ondergrondse constructies zoals tunnels, omdat alleen zo waardecreatie op langere termijn zal kunnen plaatsvinden, denk aan duurzame energievoorziening, koppeling met recreatie, gebiedsontwikkeling e.d. De discussie over de haalbaarheid strekt zich inmiddels ook verder uit dan alleen de nieuwbouwfase. Onder andere door gebruik te maken van levensduurbenaderingen, (zoals LCC) en contractvormen (zoals DBFM) wordt (een deel van) de levenscyclus van een tunnel in de afweging meegenomen. Aandachtspunt daarbij is dat deze benadering voldoende rekening houdt met toekomstige onzekerheden en hierop kan inspelen. Opdrachtgevers zullen hiertoe actief vragen om voorzieningen die aanpasbaar zijn bij zich wijzigende omstandigheden, nieuwe inzichten of nieuwe technieken. Kortom, het is in het belang van het realiseren voor de huidige primaire functie (mobiliteit, transport, opvang/opslag) dat nut en noodzaak van een tunnel vanuit een integrale visie worden aangevlogen. De renovatie van de ca. 60 tunnels die we komende decennia voorzien, kan hiertoe kansen geven.
Een integrale visie heeft oog voor uitdagingen van de toekomst
Naast de problemen die we met de aanleg van een tunnel willen oplossen (bereikbaarheid, mobiliteit, dubbel ruimtegebruik, kwaliteit op maaiveldniveau), ontstaan er ook potentiële nieuwe uitdagingen. De aanleg van nieuwe tunnels en de renovatie en/of aanpassing van bestaande tunnels hebben invloed op het landschap, de ondergrond, de waterhuishouding, de luchtkwaliteit en veroorzaken hinder en tijdelijke beperking van de bereikbaarheid bij aanleg of renovatie. Ook die uitdaging vraagt om een integrale visie, waarin belangrijke maatschappelijke opgaven, bij zowel nieuwbouw als renovatie. Denk daarbij aan zaken zoals het ondergronds ruimtegebruik in de stad, de verbinding van ondergrond/bovengrond en minder hinder of sneller bouwen. Hetzelfde geldt voor de technische uitdagingen die nog voor ons liggen, zoals ondieper bouwen en de bodem als bouwplaats (smart soils, versterkte bodem, werken in dik water)
Een integrale visie = een duurzame visie
Een integrale visie op tunnels is gebaseerd op de uitgangspunten voor duurzame ontwikkeling, omdat daarin alle aspecten aan de orde komen waar het in bovengenoemde maatschappelijke vragen en uitdagingen om gaat. De reikwijdte van het begrip duurzaamheid is voor dit handboek bepaald op basis van de negen duurzaamheidsaspecten zoals benoemd in het Inspiratiedocument Duurzaamheid (gratis te downloaden via cob.nl) dat in 2014 werd samengesteld door het Expertteam dat duurzaamheidscriteria voor aanleg en beheer van de Rotterdamsebaan heeft ontwikkeld, te weten:
1. Functiecombinaties en flexibiliteit
2. Landmark
3. Maatschappelijke participatie en kennisborging
4. Social fairness
5. Geluid
6. Luchtkwaliteit
7. Natuurlijke inpassing
8. Grondstoffengebruik
9. Energie
Een integrale visie vraagt om durvers, denkers en doeners
Voor het ontwikkelen van een integrale visie op tunnels binnen uw organisatie kunt u niet vroeg genoeg beginnen en niet breed genoeg kijken. Organiseer eens een sessie met de kinderen van uw medewerkers, haal een kunstenaar, historicus, stedenbouwkundige of gamer bij uw team. Investeer in durvers (mensen die innovatief naar oplossingen zoeken), denkers (mensen die problemen zien maar ze ook willen oplossen) en doeners (mensen die in de praktijk weten wat werkt en wat niet). Zoek nieuwe samenwerkingsvormen, nieuwe oplossingen en durf over uw eigen horizon heen te kijken en de discussie aan te gaan als u denkt dat het beter of anders kan. Wij wensen u veel succes, inspiratie en een integrale visie toe!