Navigatie in het document kan op de volgende manieren geschieden:

  • Door in het linker deelvenster door te klikken van hoofdonderwerp naar subonderwerpen, totdat het gewenste subonderwerp is bereikt.
  • Door het invoeren van een zoekterm.
  • Door binnen een eenmaal geopend artikel door te klikken op hyperlinks in de tekst.

Het handboek is ingedeeld in een vijftal hoofdonderwerpen:

  • In ‘Introductie’ worden definities en terminologie vastgelegd, wordt ingegaan op de geometrie van tunnels voor verschillende doeleinden en worden bouwmethoden beschreven.
  • In ‘Ontwerpaspecten’ worden allereerst de algemene eisen en beoordelingscriteria omschreven en wordt onderscheid gemaakt tussen de ontwerpaspecten voor de uitvoering en de uiteindelijk te bouwen constructie. Hierbij komen zowel aspecten waarmee rekening moet worden gehouden, als ontwerpmethoden aan bod.
  • In ‘Ontwerpaspecten Definitieve constructie’ en ‘Ontwerpaspecten Uitvoering’ komen de best practices aan bod, waarbij voor zover mogelijk onderscheid is gemaakt tussen tijdelijke en permanente constructies. Met tijdelijke constructies wordt hier vooral verwezen naar constructies die spelen in de bouwfase, dus onder dit hoofdonderwerp zijn de verschillende uitvoeringsprincipes ook uitgebreid terug te vinden.
  • In ‘Uitvoering’ tenslotte worden het uitvoeringsproces en verschillende uitvoeringsmethoden beschreven.

Nat ontgraven

Artikel nr. 597

Nat ontgraven kan hydraulisch of mechanisch worden uitgevoerd. Tot beperkte diepte is mechanisch ontgraven mogelijk, bijvoorbeeld met een graafmachine vanaf een ponton. Bij hydraulisch ontgraven wordt het zand losgemaakt van de bodem, waarna het zand-water mengsel door een persleiding naar een depot wordt gepompt. Eventueel aanwezige kleilagen kunnen worden ontgraven door een hydraulische graafmachine met knijperbak. Nat ontgraven van een bouwkuip gebeurt ook wel middels een soort minicutterzuiger die zelf onder stempelramen door kan baggeren.

Indien tijdens mechanisch graafwerk onder water palen of trekankers aanwezig zijn, dient beschadiging te worden voorkomen door van ieder trekanker de locatie aan te geven middels een touw met daaraan een boei. Ook kan ervoor worden gekozen om door middel van uitzuigen de laatste grond tussen de palen of trekankers te verwijderen. Gebruik kan worden gemaakt van een graafmachine met DOP pomp (Dompel Bagger Pomp). Daarmee kan zand worden los gespoten en met een transportleiding naar een spuitdepot worden verpompt. Tegenwoordig kan beschadiging van de palen en ankers ook worden voorkomen door de coördinaten in het GPS systeem van de graafmachine in te voeren.

Eventueel proceswater wordt retour gepompt naar de bouwkuip of gecompenseerd om de bouwkuip met eventueel benodigd suppletiewater op peil te houden, hetgeen van belang is voor de stabiliteit van de kuipwand.

Op de damwand, bij de te ontgraven bouwkuip, wordt een vaste maat aangebracht. Vandaar uit wordt de detailmaatvoering uitgezet. Zowel bij het ontgraven als bij het zuigen wordt er constant gepeild. Er kan door middel van een peillood handmatig worden gepeild in een raster van bijvoorbeeld 2 meter x 2 meter. Ook kan gebruik worden gemaakt van een 2D ontgravingsysteem met GPS. Nadat de werkzaamheden gereed zijn, worden de natte kuipen in stramienen uitgepeild. Hiervan worden de peiltekeningen vervaardigd. Voor de droge kuipen kan de controle plaats vinden met een hellinglaser.

Na het ontgraven wordt het slib van de bodem verwijderd, bijvoorbeeld met behulp van een DOP-pomp of met airlift. Het slib wordt naar het vuilwaterbezinkbassin gepompt. Tenslotte wordt de bouwkuipbodem geprofileerd. Tot zekere mate is het mogelijk het laatste slib te bergen door het aanbrengen van een grindlaag.

Het duikwerk dient te worden uitgevoerd door daartoe gecertificeerde duikers. De werkzaamheden die door duikers uitgevoerd worden, zijn:

  • schoonmaken palen en damwanden door middel van waterdruk;
  • controle op slibhoeveelheid;
  • eventueel: aanbrengen van schotels t.b.v. fixatie GEWI palen in onderwaterbeton, zie GEWI palen en Werkwijze storten onderwaterbeton;
  • eindinspectie: schoon zijn van palen en damwanden.

De personeelsbezetting m.b.t. grondwerk ziet er bijvoorbeeld als volgt uit:

  • de uitvoerder;
  • de grondwerkers;
  • de machinist hydraulische graafmachine;
  • bestuurders auto’s;
  • de duikers.

Figuur 597.1 DOP-pomp (links) en transportleiding (rechts)