Navigatie in het document kan op de volgende manieren geschieden:

  • Door in het linker deelvenster door te klikken van hoofdonderwerp naar subonderwerpen, totdat het gewenste subonderwerp is bereikt.
  • Door het invoeren van een zoekterm.
  • Door binnen een eenmaal geopend artikel door te klikken op hyperlinks in de tekst.

Het handboek is ingedeeld in een vijftal hoofdonderwerpen:

  • In ‘Introductie’ worden definities en terminologie vastgelegd, wordt ingegaan op de geometrie van tunnels voor verschillende doeleinden en worden bouwmethoden beschreven.
  • In ‘Ontwerpaspecten’ worden allereerst de algemene eisen en beoordelingscriteria omschreven en wordt onderscheid gemaakt tussen de ontwerpaspecten voor de uitvoering en de uiteindelijk te bouwen constructie. Hierbij komen zowel aspecten waarmee rekening moet worden gehouden, als ontwerpmethoden aan bod.
  • In ‘Ontwerpaspecten Definitieve constructie’ en ‘Ontwerpaspecten Uitvoering’ komen de best practices aan bod, waarbij voor zover mogelijk onderscheid is gemaakt tussen tijdelijke en permanente constructies. Met tijdelijke constructies wordt hier vooral verwezen naar constructies die spelen in de bouwfase, dus onder dit hoofdonderwerp zijn de verschillende uitvoeringsprincipes ook uitgebreid terug te vinden.
  • In ‘Uitvoering’ tenslotte worden het uitvoeringsproces en verschillende uitvoeringsmethoden beschreven.

Fundering op palen

Artikel nr. 681

Wanneer de zetting van een fundering op staal onacceptabel is kan ook gekozen worden voor een fundering op palen. Hiermee kunnen zettingen tot een minimum worden beperkt. Dit kan worden toegepast over het hele traject van de tunnel of over een specifiek deel.

De keuze van funderingspaal en bepaling van draagkracht en dergelijke zijn niet anders dan bij reguliere paalfunderingen. De verbinding van de paalfundering met het tunnelelement is het complexe deel van deze fundering. Naast het verkrijgen van een goede verticale krachtsoverdracht tussen tunnel en palen, is ook de thermische expansie en daaruit resulterende beweging van de tunnel ten opzichte van de palen een complicerende factor. Een belangrijk aandachtspunt is ook het horizontaal evenwicht van een tunnel op een dergelijke dergelijke fundering.

In het verleden zijn de volgende varianten toegepast:

  • Verstelbare paalkoppen, zoals de in de eerste Rotterdamse metrolijn gebruikte op-perspalen of de Zeeburgertunnel; hierbij zijn de paalkoppen na afzinken van de tunnel omhoog geperst tot niveau onderkant tunnel.
  • De tunnel afzinken op een onderheide onderwater betonvloer

Deze funderingsmethoden zijn beperkt toegepast en vereisen dan ook speciale aandacht in ontwerp en uitvoering. Voor uitgebreidere informatie over deze funderingstechniek wordt verwezen naar Baber en Lunnis [134], pagina 340.

Figuur 681.1 - Voorbeelden tunnelfundering op verstelbare paalkop